ה"ב
2025-ci il martın 29-u şənbə axşamı yeni yəhudi təqvimi ayı olan Nisan başlayır – bu, Torada hesablanan ilin ilk ayıdır. Torada “Roş a Şana” Yeni İli yalnız yeddinci ay kimi qeyd olunur. Təbii ki, sual yaranır: “Niyə Nisan ayına üstünlük verilir?” Çünki bu, yəhudilərin Misirdən Çıxış ayıdır və burada xüsusi məna ondadır ki, bu, sadəcə fiziki çıxış deyil, köləlik dünyasından azadlıq dünyasına Çıxışdır. Azadlıq nə üçündür? İnsanların təbii olaraq yaşaması üçün qanunları məcburiyyətsiz qəbul etmək üçün. Misirdən Çıxışdan 50 gün sonra, üç min üç yüz otuz yedi il (!) əvvəl yəhudi xalqının həyatının əsasları elan olundu ki, müasir dünya bunları yalnız indi, xüsusi uğur qazanmadan həyata keçirməyə çalışır.
Nəzəri olaraq azadlıq hüququnu qəbul edərək və elan edərək, bir çoxları bu gün azadlığa qarşı çıxır, zorakılıqla, başqa fikirləri qəbul etməməklə, şüuraltı olaraq onların şəxsi adətlərinə zidd olan hər şeyi inkar edərək öz həqiqi münasibətlərini ifadə edirlər. Nisan ayının başlıca hadisəsi 2025-ci ildə aprelin 12-si şənbə axşamı başlayan Pesax bayramıdır. Bu axşam pasxa “seder”i keçirilir (İsraildən kənarda növbəti axşam ikinci seder keçirilir). Seder zamanı yəhudilərin Misirdən Çıxışını danışan Agada oxunur. Bu, kiçik həcmli, dünyada milyonlarla yəhudi tərəfindən oxunan kitabça pedaqoji düşüncənin görkəmli əsəridir.
Pesax “seder”i, əslində, dünyada (və insanlıq tarixində) ən kütləvi tədbirdir ki, hər il müxtəlif ölkələrdə milyonlarla evdə səhnələşdirilir. Pasxa süfrəsinin əsas atributu matzadır – bu, “kasıbların çörəyi”dir. O, un və sudan hazırlanır, əlavə maddələr olmadan və mayalanmağa vaxt tapmadan bişirilir. Belə bişirilən düz kvadrat və ya dairəvi formalar aylarla xarab olmur.
Nisan ayının digər bayramı Pesaxın yeddinci günüdür (2025-ci il aprelin 18-i cümə axşamından), bu, Misirdən çıxan yəhudilərin Qırmızı dənizi keçməsinin xatirəsinə qeyd olunur. Prinsipcə, bu ayrı bir bayramdır, lakin Pesax həftəsinin ilk və son günləri (İsraildən kənarda yeddinci gündən sonrakı gün də daxil olmaqla) “xol a moed” adlanan yarımbayram günləri ilə birləşdirilir. Nisan – baharın başlanğıc ayıdır. Təbiətdə adətən ayın əvvəlində ağaclar çiçəkləməyə başlayır. Yəhudi ənənəsinə görə, Nisanın əvvəlində ağacların çiçəklənməsinə bərəkət duası oxunur.
Bütün Nisan ayı ərzində qəbiristanlıqlar ziyarət edilmir və əgər, Allah eləməsin, Pesaxdan əvvəl və ya pasxa həftəsində kimsə vəfat edərsə, Şiva (yeddilik yas) yalnız Pesaxın bütün günləri bitdikdən sonra tutulur. Qəbiristanlıqlar yalnız Nisan ayı bitdikdən sonra ziyarət edilir. Bayramın ilk günündən sonra многовековая ənənəyə görə, 32 gün ərzində (Nisandan sonrakı İyar ayının 18-ci gününə qədər) yas dövründəki kimi davranış sərgilənir. Bunun səbəbi min doqquz yüz il əvvəl yaşamış ravvin Akivanın 24 min şagirdinin həyatını alan epidemiyanın xatirəsidir.
Hesab edilir ki, bu epidemiyanın səbəbi qurbanların bir-birinə qarşı hörmətsizliyi idi. Pesax bayramının ikinci gününün axşamından Omer günlərinin sayılması başlayır – Tora Verilməsi Bayramına – Şavuot bayramına aparan əlli gün (Omer günlərinin ənənəsi haqqında növbəti İyar ayı buraxılışında ətraflı). Yəhudi təqviminə görə, Nisan ayının 27-ci günü (2025-ci ildə çərşənbə axşamı, 23 aprel) İkinci Dünya müharibəsi illərində Avropa yəhudilərinin Fəlakət və Qəhrəmanlıq Günü qeyd olunur. Bu gün yəhudi təqvimi ilə, həmçinin Nisandan sonrakı İyar ayının 4-cü günü qeyd olunan Döyüşçülərin və Terror Qurbanlarının Xatirə Günü və 5-ci günü qeyd olunan Müstəqillik Günü kimi qeyd olunur. 2025-ci ildə Xatirə Günü və buna uyğun olaraq Müstəqillik Günü bir gün irəli çəkilir, çünki Müstəqillik Gününün sonu şənbənin başlanğıcına düşür. Yeni Nisan ayı mübarək olsun!
Hazırladı: Yakov İovnoviç